Ze laat iedereen sprakeloos achter als ze haar verhaal vertelt op de jubileumbijeenkomst van Sarcoidose.nl. Chermaine Kwant, de vrouw die dit jaar promoveert op de ziekte die haar dood zou kunnen worden. Ze is 25 jaar als ze de diagnose pulmonale arteriële hypertensie (PAH) krijgt. Een zeldzame en ongeneeslijke ziekte. Inmiddels is de Haagse 37, bijna afgestudeerd, schrijfster en een geliefd spreker met één missie: het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met een chronische ziekte.
Als diëtist probeerde Cher met voeding van alles uit om zich beter te voelen na haar diagnose.‘Ik wilde kijken wat ik voor mezelf kon betekenen.’ In het begin is haar arts nog sceptisch over haar ideeën over het effect van voeding op haar gezondheid. Maar als de longtransplantatie pas na vijf jaar plaatsvindt in plaats van het voorspelde jaar, vraagt de arts haar ideeën eens op papier te zetten. Voor Cher het door had werd ze voorgedragen om te promoveren op het onderwerp ‘Voeding en kwaliteit van leven bij pulmonale hypertensie’. Inmiddels werkt ze met een ziekenhuis in Engeland samen om daar haar ontwikkelde interventie verder in een grote populatie te onderzoeken. ‘Nu heb ik eindelijk kans om te bewijzen wat ik al die jaren op mezelf heb toegepast.’ De verwachting is dat ze eind van dit jaar promoveert.
Dat weerhoudt haar er niet van om intussen alvast andere patiënten te helpen. Ze is overtuigd van haar methode en ziet goede resultaten. Haar opleiding Voeding en Diëtiek komt haar in haar nieuwe missie goed van pas. De vele jaren ervaring als diëtist en haar eigen ervaring als patiënt hebben geleid tot haar eigen praktijk: HealthCher. Met specialisatie: hart-en vaatziekten, (langdurig) herstel na operatie bij ziekte en complexe ziektebeelden.
Na haar opleiding merkte ze al dat haar hart niet lag bij een praktijk met alleen maar cliënten die af willen vallen. Ze specialiseerde zich toen al in voeding en complexe ziektebeelden. Ze is inmiddels een expert op het gebied van voeding in relatie tot kwaliteit van leven. ‘Ik weet als geen ander hoe belangrijk kwaliteit van leven is, als je te horen hebt gekregen dat je ziek bent èn wat voor rol voeding daarbij speelt. Uiteindelijk gaat het om jouw kwaliteit van leven, dat is het allerbelangrijkste. En om die te verbeteren mag, nee móet je soms best een beetje rebels zijn.’
Kwaliteit van leven
Die rebelsheid is aangeboren bij de Haagse Cher. Als voormalig diëtist is ze wars van diëten. ‘Ik word doodmoe van al die dieet hypes, er bestaat geen heilig dieet, zeker niet voor mensen met een chronische aandoening. Ze geven patiënten onterechte hoop. Soms is het zelfs schadelijk als het een zogenaamd uithongerdieet is. Er wordt vaak helemaal geen rekening gehouden met interactie met voedingsmiddelen en medicatie of met de ziekte. Ik zie vaak mensen met een chronische aandoening die af willen vallen, waarbij het lichaam niet in balans is. Dan is afvallen onmogelijk. Of wat denk je als je aan de prednison zit. Dat vermindert je spiermassa, je houdt vocht vast, je hebt een verstoorde nachtrust, je insuline is uit balans. Het laatste wat je dan nodig hebt is een crashdieet.
We zijn allemaal verschillend en er bestaat geen dieet dat kan genezen bij een ongeneeslijke ziekte. Je kunt wel je kwaliteit van leven enorm vergroten. Denk bijvoorbeeld aan meer energie en een afname van de dagelijkse klachten. Soms is zelfs een afbouw van medicijnen mogelijk, wat weer bijwerkingen scheelt. Maar dat is nooit het uitgangspunt. Er zijn specifieke leefstijl- interventies bekend voor diabetes, verhoogde cholesterol en hypertensie waarbij de aandoening dan verdwijnt, maar over het algemeen is er erg weinig bekend over voeding en kwaliteit van leven met een chronische ziekte.
Pak je regie
In je eigen gezondheid investeren draagt bij aan hoe je je leven ervaart. Niet alleen op korte termijn maar vooral op lange termijn. Je pakt je eigen regie terug. Met voeding geef je de patiënt een krachtige tool om regie te nemen in een onzekere situatie. En dat gaat al met hele ‘simpele’ dingen die voor iedereen gelden. ‘Ik ben geen standaard diëtist, ik ben een beetje rebels. Op die manier kijk ik ook naar voeding. Ik tel geen calorieën, ik zeg dat je gewoon roomboter moet eten en ik vind dat lekker eten altijd de leidraad moet zijn. Voor mij hoort bij kwaliteit van leven ook lekker eten. Kwaliteit van leven kan namelijk echt voor iedereen anders zijn.’ Het is altijd het uitgangspunt van de trajecten die Cher start. Daarnaast is het belangrijk om te leren wat er gebeurt met voeding en wat je daarbij voelt. Wat doet welke voeding voor jou? En dat is niet zo zwart wit. Er bestaat geen dieet dat kan genezen bij een ongeneeslijke ziekte.
‘Bij veel mensen met een chronische ziekte, ook sarcoïdose, constateren we laaggradige ontstekingen. Dat heeft verschillende oorzaken: medicijngebruik, verkeerd vetzuurgebruik, een dieet met veel suiker en de pathologie (het ziektebeeld) van de ziekte zelf. Het gevolg van laaggradige ontstekingen is dat je veel minder energie hebt. Als je dat dus voor een deel kunt oplossen heb je al heel veel winst.’ Maar hoe doe je dat? Het hangt natuurlijk af van de genoemde factoren, maar er zijn wel een paar algemene richtlijnen. ’Vermijd bewerkte voedingsmiddelen,’ aldus Cher. ‘Je kunt heel veel heel makkelijk zelf maken. In principe koop ik niets waar een lange ingrediëntenlijst op staat. Vermijd ook suiker. En neem geen tussendoortjes. Dan trigger je iedere keer je immuunsysteem. Het vieruurtje is ook maar bedacht door de voedingsindustrie en de adviezen van het Voedingscentrum richten zich op mensen met een gezond lichaam.
Cher ziet ook bij veel van haar cliënten een verkeerd vetzuurgebruik. Ook niet een onderwerp waar je veel over leest of hoort. Maar wel heel belangrijk, want een verkeerde verhouding zorgt voor het ontstaan van die laaggradige ontstekingen. En die kosten je lichaam energie. Pas als je lichaam in balans is kun je herstellen, merk je een verbetering in je energie en kun je eventueel gaan afvallen. Een juiste balans van de vetzuren omega 3-6-9 is daarom het begin. ‘Vaak wordt gedacht dat vet slecht is, maar dat is niet zo. Wij eten met elkaar veel te veel Omega 6, dat zit in kant-en-klaar producten, plantenolie en margarines. En ik zie vaak een tekort aan Omega 3, dat zit in alles wat rent vliegt en zwemt.’ Cher benadrukt dat ze geen fan is van de kiloknallers uit de supermarkt. ‘Kies liever voor biologisch grasgevoerd vlees. Dat is duurder maar neem liever een keer per week een goed stuk vlees dat je echt voedt. Dat geldt ook voor de meeste vis uit de supermarkt. Let bij vis ook op het MSC keurmerk, anders heb je te maken met kweekvis en die zit, net als het vlees van de de kiloknallers, vol met antibiotica en andere rommel. Dat belast je lichaam weer onnodig.’
De truc is om goed te leren voelen wat voeding met je doet. Dat hebben we alleen nooit geleerd. ’Gezonde voeding is zo fokking lekker,’ aldus Cher. De geboren en getogen Haagse neemt geen blad voor de mond. ‘Voel je je echt fitter en gezonder na een slagroompunt van de supermarkt? Ik denk het niet. Je kunt best een keer een punt zelfgebakken appeltaart nemen en daar enorm van genieten. Ik neem zelf ook wel eens een garnalenkroket op de markt of drink een glas alcohol. Maar gebruik voeding vooral als krachtige tool om je energie te vergroten.’ Cher moet dan ook niets hebben van gedachten als ‘ik mag al niks, ik kan al niks, mag ik dan ook nog niet eens een taartje…’
Wij krijgen op de redactie vaak de vraag hoe het nu zit met vitamine D. Voor iedereen geldt een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 10 microgram vitamine D. Volgens Cher een typisch voorbeeld dat je als patiënt niet zomaar algemene adviezen moet opvolgen. Vitamine D-gebruik is altijd een heikel onderwerp bij mensen met sarcoïdose. Eerst even over vitamine D. Je hebt vitamine D nodig, deze vitamine zorgt ervoor dat je lichaam calcium (kalk) en fosfaat uit voedsel opneemt. Beide zijn nodig voor de tanden en de botten. Ook zorgt vitamine D ervoor dat de spieren goed werken. Ons lichaam krijgt vitamine D binnen door zonnestraling op de huid en met ons voedsel. Vitamine K2 brengt de calcium op de juiste plek. Uit onderzoek (1) blijkt dat 95% van de Nederlanders een vitamine K2 tekort heeft. Cher: ’Ik denk dat patiënten vaak een verhoogde behoefte aan vitamine D hebben. Toch is het zomaar gaan slikken van beide vitamines niet verstandig, ook hier kun je veel met voeding doen. Vitamine K2 zit bijvoorbeeld ook in groene bladgroente en gefermenteerde soja’.
De aanbevelingen gelden voor de gemiddelde gezonde Nederlander. Overleg altijd met je specialist of een voedingsexpert en laat je waarden meten’.
‘Het is iedere keer een puzzel die opgelost moet worden. Razend interessant,’ aldus Cher. Maar het allerbelangrijkste is volgens haar je kijk op voeding. Wat doet voeding met je lichaam? En dat is dus voor iedereen anders. ’We zijn zo langzamerhand ons contact met ons lichaam verloren. Maar wat voeding doet met je lichaam is de basis. En dat kun je alleen zelf voelen. Niet bedenken maar letterlijk voelen. Je eet iets en wat voel je erna?Kijk eens naar je energie, pijn klachten of je humeur. Dat is echt een kwestie van uitproberen. Houd bijvoorbeeld eens een week een dagboek bij van wat je eet en drinkt!, en wat je klachten zijn en je energielevel is.
Gebruik voeding als krachtige tool om je energie te vergroten
Dat lukt vaak niet alleen. Cher werkt maar met een paar mensen tegelijk een-op-een. ’De een-op-een trajecten zijn voor mij vrij intensief. Daar doe ik er maar een paar per jaar van. Maar de uitkomst gun ik iedereen. Ik weet hoe het is om geen energie en geen kwaliteit van leven te hebben. Mijn voeding heeft me hier zoveel bij geholpen, dat ik dat ook andere mensen gun. Vandaar dat ik ook een gratis e-cursus ‘Voeding en kwaliteit van leven’ aanbied. Of beter gezegd, je mag zelf bepalen wat je wilt betalen, zodat het echt voor iedereen toegankelijk is.’ Voor meer informatie check www.healthcher.nl. Je kunt een-op-een met haar aan de slag maar ook online. ‘Of begin eens met het bijhouden van een dagboekje. Hoe vaak en wat je eet. Het zal je verrassen.’
Een ontiegelijke lange adem
Cher schreef ook een boek over de periode vanaf haar diagnose tot waar ze nu staat. Het gaat nu goed met haar. Ze kan weer van alles wat ze voorheen niet meer kon. Met het boek wil ze vooral mensen inspireren te leven.‘Ik wil graag laten zien dat rebelsheid je ver kan brengen. Durf anders te zijn en te doen. Het heeft mij veel gebracht en dat kan dus bij iedereen’.
Het kookboek voor rebellen
Rebellen durven anders te denken en te doen, waardoor ze vanuit hun hart leven. En zo werkt het leven en dus ook het koken voor Cher. ‘Door anders en met je hart te leren koken, wordt eten elke dag een feestje en verbeter je ook nog eens de kwaliteit van je leven.’ Speciaal daarom heeft Cher Het kookboek voor rebellen geschreven. Met gewone basisgerechten die je naar eigen inzicht kunt klaarmaken. En ook niet onbelangrijk: die snel en makkelijk te maken zijn èn gericht op het hele gezin. ’Voeding is voor mij een enorm krachtige tool om zelf iets aan je kwaliteit van leven te doen. En voor mij hoort bij kwaliteit van leven ook lekker eten. Net als durven experimenteren met voeding en een beetje buiten de lijntjes kleuren. De kunst is om te gaan proeven en koken vanuit je hart.’
De redactie nam alvast de proef op de som. Zoals Cher al waarschuwde, het is geen standaard kookboek. Je gaat namelijk echt zelf proeven. Dus geen standaard lijstjes maar schattingen, ingrediënten, keuzes en opties. Zodat je echt kunt gaan koken en proeven vanuit je hart. De recepten zijn stuk voor stuk een aanrader, zelfs bij de tafelgenoten van de redactie, die in leeftijd variëren van 10 tot 75 jaar. Sommige gerechten zijn heel gezond, sommige wat minder, maar allemaal simpel, relatief snel en vooral lekker. Achterin het kookboek staat ook een maaltijdplanner die je helpt om efficiënt en slim boodschappen te doen en te koken.
(1) Geleijnse JM, Vermeer C, Grobbee DE, et al. Nutritional Epidemiology Dietary Intake of Menaquinone Is Associated with a Reduced Risk of Coronary Heart Disease: The Rotterdam Study 1, https://academic.oup. com/jn/article/134/11/3100/4688389 (2004)